De kerkuil in zuidelijk Flevoland in 2006

Dit jaar was de kerkuil in zuid Flevoland minder succesvol dan vorig jaar (2005).

Voor het tweede achtereenvolgende jaar moesten wij het doen met maar weinig- en ook nog kleine broedsels.
Dit jaar waren er zelfs nog minder broedsels dan vorig jaar.
De muizenstand was (in elk geval aan het beging en tijdens het broedseizoen) sinds, de ineenstorting van de muizenpopulatie vorig jaar, nog niet hersteld. Daardoor konden de kerkuilen niet overal genoeg voedsel voor de jongen vangen.
Kennelijk hebben vele kerkuilenparen, door voedselgebrek, besloten om dit jaar niet te broeden
Zoals helaas ook ons kerkuilenpaar in de webcamnestkast.

Eerste broedsels van 2, 3 jongen, enkele van 4 tot 5 met een uitschieter van 7 jongen, was het resultaat.
Het eindresultaat was toch niet fraai, van de iets grotere broedsels vlogen uiteindelijk niet alle jongen uit.

Twee uitgevlogen jonge kerkuilen schuilen in de schuur achter een houten spant. Zuid Flevoland 21 juli 2006.

Aantallen kerkuilenbroedsels
Er waren 28 eerste en 2 tweede broedsels.
Met 28 eerste broedsels is het aantal in 2006 gedaald tot minder dan de helft ten opzichte van 2005.
Met slechts 2 tweede broedsels hebben we maar één derde van het aantal van vorig jaar.

Late tweede broedsels
De kastencontroles in augustus leverde geen enkel tweede broedsel op.
Pas later in het seizoen, op 25 november en op 9 december, vonden we de enige twee tweede broedsels.

Mislukte kerkuilenbroedsels
Er zijn dit jaar 2 eerste broedsels mislukt. Dit is 7,1% van alle eerste broedsels (28). Vorig jaar bedroeg het percentage 26,5% en in 2004 was het 10,7%

Aantallen kerkuilenjongen uit eerste broedsels
Bij 28 eerste broedsels werden 92 jongen gevonden, 18 zijn dood gevonden of later overleden, dat is 19,6% van alle jongen. 78 jongen zijn geringd, uitgevlogen zijn er 74 jongen.
Dat is 80,4% van alle getelde jongen.
Uiteindelijk zijn er: 2,6 jongen per nest uitgevlogen. In 2005 was het 2,1 en in 2004 was het 4,2

Aantallen kerkuilenjongen uit tweede broedsels
Bij 2 tweede broedsels werden 4 jongen gevonden, 1 jong is dood gevonden, dat is 25% van alle jongen.
2 jongen zijn geringd en uitgevlogen zijn er 3 jongen (1 jong was al ongeringd uitgevlogen).
Dat is 75% van alle getelde jongen.
Uiteindelijk zijn er: 1,5 jong per nest uitgevlogen. In 2005 waren het er 2,0 en in 2004: 3,5.

Barre weersomstandigheden
Ook dit jaar hadden de kerkuilen met barre weersomstandigheden te kampen. En ook dit jaar zijn er weer records gebroken wat het weer betreft.
Juli 2006: Record warm, uitzonderlijk zonnig en zeer droog. Juli 2006 was de warmste maand in drie eeuwen!!
Augustus 2006: Record nat, somber en koel. Met gemiddeld over het land 184 mm neerslag tegen normaal 62 mm was augustus 2006 de natste oogstmaand in 100 jaar. (bron: KNMI)

Kerkuilenjong ontvlucht hitte en springt op kast
Van de hittegolven van juli hadden de kerkuilenpulli veel last.
Het kan werkelijk warm in zo'n nestkast worden.
De temperatuur kan fors oplopen, tot meer dan 40 graden.
Het kan zo heet worden dat de jongen uit de kast willen.

Bij ons in Flevoland zijn de meeste kasten aan de schuurgevel opgehangen met het invlieggat naar buiten.
Als er een jong uit de kast springt, komt hij meestal meteen buiten op het erf zonder enige beschutting.
En dan is het maar te hopen dat hij de weg naar de open kapschuur of naar de boerderijwindsingel weet te vinden.

Sommige kerkuilenkasten zijn aan de gevel van de open kapschuur opgehangen, met het vlieggat naar "binnen".
Dan kan de kerkuil vrij de schuur invliegen en de kast in.

Op zo'n locatie in zuid Flevoland vonden wij op een snikhete julidag een nog niet vliegvlug kerkuiljong zittend bovenop op de kast.

Hij was de hitte in de kast ontvlucht en op de kast gaan zitten.
Door slim gebruik te maken van het aanvliegplankje is hij op de kast beland, waar het minder heet was.

In de kast zaten nog drie levende jongen en één dood jong.
Gek genoeg gezien het aantal dode muizen die in de kast lagen. Vijf veldmuizen en twee bosspitsmuizen. Misschien is dat jong niet door de honger, maar door de hitte overleden.

Het kerkuilenjong keek een beetje angstig naar ons, maar bleef stil zitten.

Zo veel muizen, als voorraad, was wel bijzonder gezien het slechte muizenjaar.

Deze locatie ligt aan de rand van een mooi, ruig natuurgebied waar kennelijk meer prooien voor de kerkuil te vangen waren.

Toen wij 7 weken later de kast opnieuw controleerden waren alle vier jongen uitgevlogen. Gelukkig maar!

De voorraad aan muizen vergaat wel snel in de hitte in de kast.

Vondst van dode volwassen gierzwaluw in een kerkuilenkast
Bij een kerkuilenkastcontrole op 10 juni 2006 op een locatie in de buurt van Almere, deden we een wel heel bijzondere vondst.

In de kast lag een dode gierzwaluw. Het was een volwassen vogel.
Hij lag in de kast pal onder het vlieggat en was helemaal niet beschadigd.
Nog nooit eerder hadden we een gierzwaluw in een kerkuilenkast gevonden.
We vroegen ons af of het misschien een prooi van de kerkuil zou zijn geweest, maar dat leek ons toch vrij onwaarschijnlijk.

Gierzwaluwen zijn erg snelle vliegers en de broedende gierzwaluwen zitten goed verstopt onder dakpannen en in spleten in muren.
Dus een vrijwel ongrijpbare prooi voor de kerkuil.

Waarschijnlijker is dat de gierzwaluw op zoek naar een geschikte broedplaats de uilenkast is ingevlogen en er niet meer uit heeft kunnen komen.
Deze specifieke uilenkast was gemaakt uit bekistingstriplex en had hele gladde binnenwanden.

Gierzwaluwen hebben zeer korte pootjes en hele lange vleugels.
Ze kunnen bijna niet opvliegen vanaf de grond. Ze hebben wel krachtige pootjes met hele scherpe klauwtjes waar ze goed mee kunnen klimmen.
We vermoeden dat de wand van de kast veel te glad was voor de gierzwaluw om weer naar buiten te kunnen klimmen. En dat werd haar noodlottig.

De dode gierzwaluw zo als we hem in de uilenkast op 10 juni 2006 vonden.

Havik slaat holenduif in een kerkuilenkast en wij keken met de webcam mee
In januari 2006 waren wij gestart met een kerkuilwebcamproject. We hebben twee webcams in een kast en één aan de buitengevel naast het invlieggat van de kast geplaatst. We wilden het gedrag van de kerkuilen tijdens het broeden onderzoeken. De kerkuilen kwamen in de loop van april de kast inspecteren en ook zagen we ze baltsen en paren. Dit gebeurde elke dag, zeker drie weken lang. Toch besloten zij dit jaar niet te gaan broeden, waarschijnlijk door het gebrek aan voedsel.
De foto's van de parende kerkuilen zijn elders in de site, onder webcam, te zien.
Ook kregen wij door onvoorziene adsl verbindingsproblemen, last van een trage en vaak wegvallende verbinding met onze server. Zodat wij de kwaliteit van de beelden moesten verlagen om de snelheid van de overdracht te verhogen.
Daardoor zijn er alleen kleinere beelden van de prederende havik te zien.

Nog voordat de kerkuilen naar de kast kwamen kijken, werd deze door spreeuwen en vooral holenduiven bezocht.
Een holenduivenpaar had de kast al als broedkast gekozen en was begonnen met paren.
Het vrouwtje stond kennelijk op het punt om met leggen te beginnen. In elk geval bleef het vrouwtje lang op één plek in de kast, plat zittend in een hoek. Het mannetje kwam de kast in met takjes, ze paarden en voordat hij weer wegvloog zat hij in het vlieggat naar buiten te kijken. Al met al veel beweging van duiven bij de kast. En dat moet de aandacht van een havik hebben getrokken.

Op 30 maart 2006 zag ik van achter mijn PC hoe een havik de webcamkast in kwam. De holenduif zat verstijft van angst in een hoek van de kast. En dan gebeurde het heel snel. De havik greep de holenduif. Hij probeerde zijn prooi uit de kast te slepen, maar doordat hij zo groot was als het vlieggat, kon hij niet met de duif in zijn klauwen uit de kast vliegen.
Daarom besloot hij de duif ter plekke op te peuzelen. Hij begon de duif net onder het invlieggat te "plukken", maar kort daarna sprong hij over het tussenschotje naar het andere kastdeel en sleepte de dode duif mee. En daar zette de havik zijn maaltijd voort. Toen hij klaar was met vreten verliet de havik de kerkuilenkast.

Hij had (zo bleek later) alleen de voedzame borst van de duif opgegeten. Toen ik later die dag de dode duif uit de kast ging halen moest ik ook de kast ontdoen van een enorme hoeveelheid veren die verspreid in de kast lagen.

Wij hadden nog nooit eerder gehoord dat een havik in een kerkuilenkast predeert, laat staan dat dit alles op beeld is vastgelegd.
Wat dat betreft heeft de webcam zijn nut al bewezen. Het documenteren van iets heel bijzonders.

Allan Liosi (Stichting Kerkuilenwerkgroep Flevoland) Almere, 07.01.2007

Flevolandse kerkuilen uit het buitenland teruggemeld
Een kerkuil uit Flevoland werd uit Duitsland teruggemeld.
Hij was al ouder dan een jaar toen wij hem op 23 januari 2002 in Almere ringden.
Hij werd op 2 november 2005 in Aschendorf - Lueneburg gevonden. Helaas als verkeersslachtoffer. Hij was vers dood.
Van de ringplaats in Almere tot de vindplaats in Duitsland is een afstand van 331km. En vanaf de ringdatum tot de vinddatum waren er 1379 dagen verstreken.

Een andere kerkuil uit Flevoland werd uit Frankrijk teruggemeld.
Hij was als jong uit een nest van 4, op 2 juni 2005 in Zeewolde door ons geringd.
Hij werd op 23 oktober 2005 in Cuinchy - Pas de Calais gevonden. Hij was ergens vast komen te zitten, werd bevrijd en losgelaten. Helaas werd deze kerkuil, 6 dagen later, op 29 oktober 2005, 65km van de eerste vindplaats, dood gevonden.
Vanaf de ringplaats in Zeewolde tot de tweede vindplaats in Frankrijk heeft deze kerkuil een afstand van 228km. afgelegd.
En vanaf de ringdatum tot de tweede vinddatum waren er 149 dagen verstreken.

Weer een andere kerkuil uit Flevoland werd uit België teruggemeld. Deze was als jong uit een nest van 6, op 24 september 2004 in Lelystad door ons geringd. Hij werd op 17 maart 2006 in Tisselt - Antwerpen gevonden.
Helaas werd niet meegedeeld waardoor de kerkuil is overleden, alleen dat ze dood gevonden was.
Vanaf de ringplaats in Lelystad tot de vindplaats in België, heeft hij een afstand van 177km. afgelegd. En vanaf de ringdatum tot de vinddatum waren er 539 dagen verstreken.

Kerkuil uit Duitsland broedt in zuid Flevoland
Voor de tweede keer in vier jaar vonden we in 2006 een broedendeduitse kerkuil in zuid Flevoland.
Op 6 juni zat dit broedende vrouwtje in een kast met 6 kleine jongen en één ei. Op 6 juli zaten er alleen 3 jongen in de kast, die wij toen geringd hebben. Op 26 augustus waren alle drie jongen al uitgevlogen.
Op 26 oktober konden we de partner van de duitse kerkuil in dezelfde kast ringen.
De duitse kerkuil was op 23 juni 2005 als nestjong in: Petershagen - Suedfelde - Detmold (Lippe) geringd.
Dat is, tot de flevolandse vindplaats, een afstand van 239km. En van ringdatum tot controledatum waren er 348 dagen verstreken.

Frappant is het feit dat ook een eerder bij ons broedende duitse kerkuil, uit dezelfde plaats in Duitsland kwam.
Namelijk ook uit: Petershagen - Suedefelde. Hij werd daar als jong op 28 juni 2001 geringd.
De afstand van ringplaats tot broedplaats in Flevoland bedroeg toen 230km.
Deze kerkuil had in 2002 een broedsel van 7 jongen, waarvan er uiteindelijk 3 uitvlogen.

Een woord van dank:

En ook dit jaar konden we weer rekenen op de hulp van vele vrijwilligers, boeren, en terreinbeheerders, die zich belangenloos hebben ingezet voor het welzijn van de kerkuil in zuid Flevoland.

Ik wil bij deze, namens het bestuur van de Stichting Kerkuilenwerkgroep Flevoland iedereen hartelijk bedanken.

Voor het tweede achtereenvolgende jaar, was het een slecht broedseizoen. Er zijn niet veel broedsels door de kerkuilen gelegd. We hopen dat volgend jaar een beter jaar voor de kerkuil zal worden.

Bij het openen van de kastdeksel zagen we dit tafereel.

Allan Liosi (Stichting Kerkuilenwerkgroep Flevoland) Almere, 08.01.2007

Mensen die de Stichting financieel willen ondersteunen zijn uiteraard van harte welkom.
Zij kunnen hun bijdrage storten op Postgiro: 5232161
tnv. Stichting Kerkuilenwerkgroep Flevoland te Almere

Of wil je als vrijwilliger helpen met het beschermen van de kerkuil in Flevoland, vul dan het donatie-aanmeldingsformulier in
elders in de site of mail ons: Stichting Kerkuilenwerkgroep Flevoland

naar boven